: اسنادی از حزب ملیّون

بسمه‏تعالی

معرفی کتاب: اسنادی از حزب ملیّون

این کتاب شامل 165 سند در 348 صفحه قطع وزیری می‏باشد که از میان اسناد نخست‏وزیری پهلوی دوم موجود در آرشیو مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری تهیه و تدوین گردیده است.
این اسناد در برگیرندة موضوعاتی چون: مرامنامه و اساسنامة حزب ملیون، روند تشکیل شعبات حزب در استان‏ها و شهرستان‏های مختلف، گزارش‏هایی از جلسات کمیتة مرکزی و فعالیت‏های حزب در سراسر کشور، مواضع حزب در قبال مسائل و داخلی و بین‏المللی، کاندیداها و فعالیت‏های انتخاباتی حزب برای بیستمین دورة انتخابات مجلس شورای ملی و چندین موضوع فرعی دیگر مثل پیام‏های تبریک واصله و صادره می باشد.
آقای محمد شیخان، معاون ارتباطات و اطلاع‏رسانی دفتر رئیس جمهور در پیشگفتار کتاب دربارة اهمیت اسناد گردآمده در این اثر می‏نویسد: « با پایان نهضت ملی و پس از سرکوب‌های دولت کودتا و رهایی محمدرضا پهلوی از دولت سپهبد فضل‌الله زاهدی که خود را تاج‌بخش می‌دانست، سلطنت پهلوی دوره‌ای از آرامش نسبی را تجربه کرد. آرامشی که از به محاق رفتن اجباری مخالفان فراهم آمده بود. از همین رو، رژیم درصدد برآمد نمایشی از دموکراسی در مقابل حامیان غربی خود اجرا کند. نمایشی که در دورة نخست‌وزیری منوچهر اقبال به صحنه آمد. این نمایش دموکراسی قرار بود در سیستم دو حزبی توسط اقبال اجرا شود. اقبال خودش هم مأمور تشکیل یکی از این احزاب شه‏ساخته شد. حزب ملیون به رهبری او قرار بود در مقابل حزب مردم به دبیرکلی امیراسدالله علم، نمایشی از سیستم دوحزبی را اجرا کند. حزب مردم که توسط یکی از نزدیکان شاه ایجاد شده بود، نقش حزب اقلیت و خارج از دولت را ایفا می‌کرد و ملیون حزب اکثریت و در قدرت بود. نمایش دموکراسی محمدرضا شاه، مصداق ضرب‌المثل «از قضا سرکنگبین صفرا فزود» شد، چرا که رقابت ساختگی احزاب شه‏ساختة ملیون و مردم پرده از تقلبات و تخلفات رژیم در انتخابات دورة بیستم مجلس شورا برداشت. در میانة دعوای این دو حزب، ایران نوین به‌عنوان حزب رجال تازه به میدان آمدة وابسته به آمریکا سر بر آورد. حزبی که زود به دولت چنگ انداخت و حسنعلی منصور و امیرعباس هویدا، دبیرکل‌های آن، به نخست‌وزیری نایل شدند. نهایت، رأی دیکتاتور بر سیستم تک‏حزبی قرار گرفت و حزب رستاخیز از دل این تصمیم متولد شد. آنچه اما در زیر پوست اجتماعی جریان داشت، بی‌التفاتی به این حزب‌سازی‌ها بود. جامعه از کودتای 28 مرداد دل از اصلاح رژیم فاسد پهلوی بریده بود. فرجام آن‏که انقلاب اسلامی مردم ایران به رهبری مرجعیت دینی، امام خمینی (ره)، به پیروزی رسید. انقلابی که نه به ایدئولوژی‌های وارداتی، که به اعتقادات مذهبی مردمان تکیه داشت. گویی عنوان حزب‌الله کنایتی به چنین رویة تحزب در ایران داشت».
آقای شهریار مرادی، سرپرست مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری نیز در تشریح و تبیین اهمیت اسناد حاضر به زوایای دیگری علاوه بر مطالب یادشده، اشاره می‏کند: « مجموعة حاضر، روایتی مستند از تأسیس و فعالیت‌های حزب ملیون در دورة نخست‌وزیری منوچهر اقبال است. روایتی که ناکارآمدی رژیم پهلوی و ساختار معیوب آن را باز می‌نمایاند. این مجموعه در ادامة مجموعه‌های دیگر دربارة احزاب فرمایشی مردم و رستاخیز می‌تواند تصویری کامل از وضعیت تحزّب در دورة پس از کودتای 28 مرداد را بازگو نماید. درواقع این تصویر نشان از دیکتاتوری فاسد و وابسته‏ای دارد که هیچ طیف و طبقه‏ای از اجتماع را راضی و مجاب نمی‏ساخت. از همین‏رو رژیم پهلوی بر مبنای طرح‏های غربی برای ملت مسلمان ایران نسخه‏هایی می‏پیچید که جز اعتراض نتیجه‏ای در بر نداشت. مهم‏ترین این اعتراضات قیام پانزدهم خرداد 1342 به رهبری امام‏ خمینی (ره) بود. قیامی که اکثریت جامعۀ ایران را پشتوانه داشت. اما از آنجائیکه این موج توفنده با تمسک به قرآن و اهل بیت علیهم السلام و زعامت مرجعیت شیعه شکل گرفته بود، سرکوب خشن آن نتوانست این قیام مردمی، را ناکام بگذارد. و سرانجام، انقلاب اسلامی 1357 بساط تمامی این اوضاع را در هم پیچید. بر این اساس کتاب حاضر می‏تواند در ردیابی انقلاب اسلامی 57 نیز راهگشا باشد.»